دریاچه ارومیه به عنوان یکی از 59 ذخیره گاه های بیوسفری کره زمین در شمال ایران اسلامی و در بین دو استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی قرار گرفته که از 17 سال پیش ارتفاع آب آن افزون بر هفت و نیم متر کاهش یافته است.
با این کاهش، هم اکنون 90 درصد از پهنه آبی دریاچه ارومیه به شوره زار تبدیل شده که با ادامه روند فعلی، پیش بینی می شود در سه تا پنج سال آینده آب آن به کلی خشک شده و افزون بر 10 میلیارد تن نمک در پهنه این دریاچه باقی بماند
دریاچه ارومیه با پنج هزار کیلو متر مربع وسعت، گنجایش 35 میلیارد متر مکعب آب را دارد که از رودخانه های استان های کردستان، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی و چشمه های جوشان کف دریا تامین می شود.
در سال های اخیر ، بر اثر کاهش نزولات آسمانی، بهره برداری بی رویه از آب های سطحی و زیر زمینی، ساخت سدهای مخزنی، افزایش دمای هوا و تبخیر بیش از حد، با بحران کم آبی رو به رو شده که هر سال این روند تشدید شده است.
حوزه آبریز دریاچه ارومیه افزون بر 51 هزارو 876 کیلو متر مربع برآورد می شود که در استان های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان قرار گرفته است.
پتانسیل آبی برای تغذیه دریاچه ارومیه حدود هفت میلیارد متر مکعب در سال های پرآبی بوده که همه ساله این میزان آب به دریاچه وارد و در همین میزان نیز تبخیر می شد که تراز ارتفاع آن معمولا بدون تغییر باقی می ماند.
برای احیای دریاچه ارومیه گرچه طرح ها و اعتباراتی تصویب و ابلاغ شده است ولی به اعتراف خود مسئولین تا کنون هیچ یک از طرح ها منجر به آبرسانی نشده ، در حالی که روند خشکی دریاچه ارومیه روز به روز تشدید شده است.
مسئولین بر این باورند تا مدیران استانی و کشوری به این موضوع به عنوان یک موضوع مهم و استراتژیک توجه نکنند و برنامه های تدوین شده عملیاتی نشوند و مردم استان نه به تنهایی بلکه به همراه مردم استانهای زیر حوضه دریاچه در این موضوع مشارکت نکنند علاجی برای بحران دریاچه وجود نخواهد داشت.
هم اکنون مسئولان محیط زیست آذربایجان غربی خبر از گسترش دامنه فاجعه داده اند به گونه ای که اعلام کرده اند در صورت عدم رسیدگی به موقع به این موضوع جنوب دریاچه ارومیه به طور کل نابود می شود.
علی رغم اعلام مسئولین جهاد کشاورزی آذربایجان غربی هم اکنون شاهد ادامه روند گسترش زمینهای زراعی و به ویژه تبدیل زمینهای دیم به آبی در حوضه دریاچه ارومیه و به ویژه در جنوب این حوضه هستیم که این امر نیز بر دامنه این فاجعه زیست محیطی دامن می زند.
اراضی دیم زراعی حوضه دریاچه ارومیه در اطراف سد حسنلو در حال حاضر با سرعت غیر قابل پیش بینی در حال گسترش است و این در حالیست که اخیرا به تبع جنوب دریاچه شاهد گسترش باغات و اراضی کشاورزی در منطقه سرو و اطراف سد نازلو چای هستیم بدون اینکه کسی به این مسایل توجه داشته باشد.
پس با این حساب کلیه اقدامات در زمینه آموزش به کشاورزان و طرح های مزرعه سبز و کشتهای جایگزین و انتقال کشتها به شمال استان و آبیاری بارانی و غیره را می توان کشک حساب کرد و باید به دنبال حل این معادله بود که چگونه با اعلام کاهش زمین های زراعی آبی در حوضه دریاچه ارومیه در استان عملا شاهد گسترش این زمین ها هستیم و علت سکوت مسئولان و ارائه این آمارهای کذایی چیست.
مهمترین بخش موضوع به این مطالب ختم نمی شود و باید از مسئولین شرکت آب منطقه ای اذربایجان غربی پرسید که در طول چند سال گذشته که سخن از بستن و تعطیلی چاه های غیر مجاز رانده شده چرا تغییری در آمار شما وجود نداشته و همیشه آمار ثابت بوده و حتی شاهد افزایش چاه ها در این حوزه نیز بوده ایم ، چرا در تحویل کنتورهای حجمی به افراد کندی و سستی انجام شده و کسی پاسخگوی این مسایل نیست .