دریاچه ارومیه دومین دریاچه شور جهان است که از 18 سال گذشته روبه خشکی گذاشته و اکنون از پهنه 5700 کیلومتری این دریاچه فقط 750 کیلومتر باقی مانده و بقایای خشک دریاچه گستره ای فراوان از نمک به جا گذاشته است.
سود کلان اقتصادی از نمک دریاچه ارومیه
برداشت نمک از دریاچه ارومیه به گمان بسیاری از فعالان اقتصادی میلیاردها تومان سود اقتصادی به دنبال خواهد داشت که می تواند مقداری هرچند اندک از هزینه های سرسام آور ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه را جبران کند.
در همین ارتباط سفیر ژاپن در دیدار 31 شهریورماه امسال با قربانعلی سعادت به ارزش اقتصادی نمک دریاچه ارومیه اشاره کرد و گفت: نمک دریاچه ارومیه ظرفیت عظیمی در حوزه اقتصادی است که می تواند دستاوردهای فراوان اقتصادی برای آذربایجان غربی به همراه داشته باشد.
کوجی هوندا یادآور شد نمک دریاچه ارومیه، در جهان مشهور است و می توان از این ظرفیت برای بازرگانی استفاده کرد.
کارشناسان و مسئولان کشوری و استانی نیز نمک این دریاچه را ذخایری بی پایان می دانند که می تواند پاسخگوی برخی نیازهای صنعتی و خوراکی باشد، عده ای هم بر این باورند که نباید خشکی دریاچه را تهدید بلکه فرصتی برای فرآوری منابع معدنی آن از جمله نمک دانست.
از سوی دیگر وزیر صنعت، معدن و تجارت در سفر اخیری که به آذربایجان غربی داشت نمک دریاچه ارومیه را از ظرفیت های اقتصادی آذربایجان غربی معرفی کرده و گفت: سازمان زمین شناسی مطالعات مستمری در باره استحصال و بهره‌برداری از نمک دریاچه ارومیه شروع کردند که در گذشته نیز این مطالعات انجام گرفته تا بتوان از نمک دریاچه ارومیه بخصوص در بخش صنعت حداکثر استفاده را کرد و از این راه درآمد اقتصادی کلانی کسب کرد.
برداشت نمک دریاچه ارومیه آغاز گر هجوم ریزگردها و طوفان نمک
در مقابل طرفداران برداشت نمک دریاچه ارومیه مخالفان زیست محیطی وجود دارند که معتقدند برداشت نمک دریاچه ارومیه می تواند آسیب های جبران ناپذیری برای مردم و محیط زیست داشته باشد.
روند خشک شدن دریاچه ارومیه به مرحله‌ای رسیده است که برداشت نمک مرطوب از حاشیه دریاچه را به شدت افزایش داده است؛ اقدامی که به گفته فعالان محیط‌زیست برای محیط‌زیست منطقه مخرب است و اقدامی غیرقانونی محسوب می‌شود به‌ویژه آنکه به مرور زمان، تبدیل به یک رخداد عادی در آنجا خواهد شد.
در این میان «بیوک رییسی» مدیرکل اداره محیط‌زیست استان آذربایجان شرقی در جلسه رسیدگی به مشکلات برداشت‌کنندگان سنتی گفت: «انتقال نمک مرطوب دریاچه ارومیه خلاف ضوابط زیست‌محیطی است و در مسیر حمل نمک ریخت و پاش مواد معدنی و جاری شدن آب آغشته به نمک به زمین‌های کشاورزی آسیب می زند.
از سوی دیگر بعضی از کارشناسان زیست محیطی برداشت نمک از قسمت های خشک شده دریاچه ارومیه را محرک آغاز طوفان هولناک نمک دانسته و معتقدند: هم اکنون نمک در قسمت های خشک دریاچه ارومیه به صورت قطعات درشت و یکپارچه بوده که باد توانایی حمل و جابجایی آنها را ندارد درحالی که کوچکترین دستکاری سنگهای نمکی باعث تبدیل آنها به ریز گرد و نهایتاً طوفان نمکی خواهد شد که می تواند برای اهالی منطقه بسیار خطرناک باشد.
معاون امور تالابها و زیستگاههای مناطق سازمان محیط زیست نیز معتقد است : برداشت بی رویه بدون نظارت از نمک دریاچه اثرات اجتناب ناپذیری خواهد داشت.
به گفته وی برداشت بی رویه بدون نظارت از نمک دریاچه اثرات اجتناب ناپذیری خواهد داشت، زیرا نمک در سطح خودش حالت تبلوری دارد و اگر لایه رویی متبلور برداشته شود، بیشتر در معرض باد قرار دارد، همچنین گودی‌های ایجاد شده به آب شور به صورت عمیق و محل تبخیر قرار تبدیل خواهد شد و این امر موجب از بین رفتن یکدستی مورفولوژی می شود.
احیای دریاچه ارومیه هم سود اقتصادی ، هم حفاظت از محیط زیست
درحالی که مخالفان و موافقان تجزیه جسد بی جان دریاچه ارومیه از یک سو به سود کلان اقتصادی و از سوی دیگر به خطرات زیست محیطی فکر می کنند به نظر می رسد تلاش برای احیای دریاچه تنها راهی است که می تواند هم سود اقتصادی به مراتب بیشتری در مقابل برداشت نمک داشته باشد هم نقش بزرگی در حفاظت از محیط زیست.
با احیای دریاچه ارومیه ظرفیت تفریحی و گردشگری بار دیگر فعال شده و مطمئناً این بخش از آذربایجان غربی به قطب بزرگ گردشگری کشور تبدیل خواهد شد.
درآمد ناشی از ظرفیت گردشگری دریاچه ارومیه علاوه براینکه درآمدهای زیادی برای تمام بخش های اقتصادی استان فراهم خواهد کرد بلکه تاثیرات چشمگیری بر کاهش بیکاری و رکود خواهد گذاشت.
از سوی دیگر با احیای دریاچه ارومیه گام مهمی در راستای حفظ اکوسیستم منطقه و محافظت از محیط زیست برداشته می شود. بدون شک ارزش احیای دریاچه ارومیه در مقابل آسیب های زیست محیطی ناشی از خشک شدن آن هرگز قابل تصور نبوده و عقل سلیم ایجاب می کند به هر نحو ممکن در راستای احیای این نگین فیروزه ای اقدام شود.
پول فروش نمک های دریاچه ارومیـه به کجا رفته است؟
نادر قاضی پور در گفت و گو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی ندای ارومیــه، با اشاره به فروش و برداشت نمک از سطح بستر دریاچه ارومیه و حمایت برخی از جریانات سیاسی و مدیران تراز اول کشوری از این موضوع اظهار کرد:در استان آذربایجان غربی، هیچ کسی حق برداشت نمک از دریاچه ارومیه را به صورت سنتی ندارد، ما نمیتوانیم از دریاچه خودمان نمک برداشت کنیم، اما این در حالی است که روزانه بالغ بر 150 لودر نمک از سطح بستر دریاچه ارومیه در آذربایجان شرقی برداشت می شود.
نماینده مردم ارومیه خاطرنشان کرد: همچنین هر شب بالغ بر 500 لودر نمک از کف دریاچه ارومیه در آذربایجان شرقی استخراج می شود.
وی افزود: خانوم ابتکار پاسخ گو باشد، چرا اجازه داده اند؟ چرا محیط زیست این مجوز را صادر کرده است؟ با چه حقی اکولوژی و توزان محیطی دریاچه ارومیه را با تغییر سطح آن به هم زده اند؟
قاضی پور در ادامه با انتقاد از مدیران سازمان محیط زیست خواستار پاسخ گویی مسئولان ذی زبط به چندین سئوال دیگر نیز شد.نماینده مردم اورمیه گفت: ما از مسئولان چند تا جواب واضح و صریح میخوایم، پول فروش نمک های دریاچه ارومیه از سالها پیش تا همین امروز به کجا رفته است؟ این همه نمک به کدام کشور ها صادر شده است؟ مدیرانی که اجازه استخراج نمک را داده اند، چه منافعی از این اقدامات به دست می آوردند؟
نماینده مردم ارومیه با ابراز تاسف از روند خشک شدن دریاچه ارومیه گفت: سالهای سال است که میلیون ها متر مکعب آب را از میاندوآب و حوزه آبریز دریاچه ارومیه، برای استفاده در نیروگاه، پتروشیمی، تراکتورسازی، ماشین سازی به تبریز میفرستند، آقای وزیر نیرو به جای آنکه در پی توقف این طرح باشد، با موضوع خط دوم انتقال آب هم مشکلی ندارد.
قاضی پور گفت: عده ای تصور میکنند که ما با مردم تبریز مشکل داریم، ما به تبریزی ها آب شرب نمیدهیم و یا نمیخواهیم بدهیم! ما با تامین آب شرب تبریز هیچ مشکلی نداریم، ما یزید نیستیم که آب شرب را به تبریزی‌ها بببندیم، اما با انتقال آب دریاچه به کارخانه ها شدیدا مخالفیم.