تولیت موقوفه امیر تومان به نسل چهارم رسید/موقوفه امیر تومان با 113 سال قدمت

موقوفه حاج محمد علی خان امیر تومان در هشتم شهر ربیع الاخرسنه 1324 هجری قمری مصادف با خرداد ماه 1285 هجری شمسی توسط واقفین مرحوم حاج محمدعلی خان امیر تومان امیر نظمی افشار، مرحوم بانو قیصر امیر نظمی افشار، مرحوم بانو صغرا امیر نظمی افشار وقف حضرت سید ا لشّهداء شده است.

در همان ابتدا واقفان خودشان را متولی موقوفه قرار دادند. حاج محمد علی خان امیر تومان یکی از واقفان مادام الحیات خود بنفس نفیس خویش تولیت و مباشرت موقوفه را در عهده دار بود و طبق وصیت بعد از وی پسرش و بعد از او نیز به ترتیب نوادگانش تولیت این موقوفه را باید عهده دار می شدند.

بر اساس وصیت واقف، هر متولی باید متولی بعد از خود را که از نوادگان امیرتومان باشد، انتخاب می کرد تا ضمن حفظ و نگهداری از موقوفه، نیت واقفین را اجرا کند.

سلسله مراتب تولیت موقوفه امیر تومان با فوت متولیان قبلی که خود واقف و سه نسل از اولاد واقف را شامل می شود، در حال حاضر به نسل چهارم از خاندان امیرتومان به نام منصور امیر نظمی افشار فرزند مرحوم غلامعلى امیرنظمی افشار رسیده است.

برای آشنایی بیشتر با موقوفه امیر تومان و اقدامات تولیت این موقوفه در حفظ و صیانت از موقوفه و اجرای نیات واقفین با منصور امیر نظمی افشار گفتگو کرده ایم که تقدیم حضورتان می شود:

لطفا درباره موقوفه امیر تومان برایمان بگویید که چه چیزهایی را شامل می شود؟

بیش از سیصد هکتار زمین مزروعی، صنعتی و باغ که شامل قسمتی از باغات با عرصه و اعیان وقف وقسمتی باغات با عرصه وقف و زارعین صاحب نسق است.

در رابطه با محدوده اراضی این موقوفه بیشتر توضیح دهید.

موقوفه امیر تومان یکی از موقوفات مهم شهرستان ارومیه است که به لحاظ وسعت وقف و همچنین گستردگی اجرای نیت واقفین در اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان ارومیه دارای دفتر تولیت است. اما در خصوص محدوده این موقوفه باید عارض شوم که ششدانگ قریه بساطلوی میرشکارلو بانضمام تمامی قطعات ابتیاعی ازقریه ترکمان تپه، ترکمان ایل، حصارخداوردی بیگ از بابت محل زراعت، چمن، دمن، تلال، جبال، شوارع، شارع، دهکده، بیوتات رعیت، بهره رعایا وحقوق آنها و جمعی باغات اطرافی و رعایا بانضمام یک دوم از یک حجر طاحونه محمودخان مشهور ویک دوم از اعیان اشجار و نهر طاحونه به ضمیمه باغات طوق تپه با حدود معینه قدیم وجدیده سوای آن چیزهائیکه به صراحت در وقفنامه استثناء شده است، شامل موقوفه حاج محمد علی خان امیر تومان می شود.

با توجه به تصرف موقوفات در دوران پهلوی، آیا موقوفه امیر تومان نظمی نیز مورد تصرف یا تخریب قرار گرفت؟

با توجه به اینکه موقوفه امیر تومان نظمی اعیان ندارد و فقط عرصه است به همین خاطر در زمان پهلوی تصرفی در آن صورت نگرفته است. البته در تقسیم اراضی به اداره تعاون داده شده بود که از آنجا هم تفکیک و واگذار شده بود که بعد از پیروزی انقلاب مجدد به حالت وقفیت بازگشت.

آیا اراضی موقوفه در حال حاضر همان اندازه است که واقف در وقفنامه قید کرده است؟

در وقفنامه نام روستاهای ترکمان تپه، ترکمان ایل، حصارخداوردی بیگ نیز قید شده است، اما شک دارم که موقوفه حال حاضر شامل همه این روستا ها شود!

از آنجایی که این موقوفه بعد از انقلاب به موقوفه میرشکارلو مشهور شده است، شش دانگ روستای میرشکارلو عمل به وقف می شود و باید برای احیاء موقوفه از بابت مابقی اراضی اقدام شود.
چرا تا کنون در راستای احیاء مابقی اراضی که عمل به وقف نمی شود، اقداماتی صورت نگرفته است؟

با توجه به گستردگی موقوفه، فاصله موقوفه از شهر و همچنین نبود نیرو تاکنون درراستای احیاء موقوفات اراضی ترکان تپه، ترکمان ایل و حصار خداوردی بیگ که در وقفنامه قید شده ، اقدامی صورت نگرفته است.

البته باید بگویم که بنده به تنهایی موقوفه را اداره می کنم و از اداره کل اوقاف و امور خیریه آذربایجان غربی و اداره اوقاف و امور خیریه ارومیه درخواست جذب نیرو کرده ام که هنوز موافقت نشده است چراکه براساس نظر سازمان اوقاف باید درآمد موقوفه افزایش یابد تا اجازه جذب نیرو به تولیت داده شود، درحالیکه من معتقدم جذب نیرو و پیگیری امور می تواند موجب احیاء و افزایش بهره وری موقوفه شود.

در راستای حفظ و صیانت از موقوفه میرشکارلو چه اقداماتی انجام داده اید؟

موقوفه میرشکارلو بارها از سوی افراد سودجو تصرف شده است که در جهت احقاق حقوق موقوفه، در محاکم قضائی طرح دعوی شده است.

تاکنون چند بار اراضی موقوفه میرشکارلو مورد تعدی قرار گرفته است؟

5- 6 بار این اتفاق افتاده است. افراد سودجو حتی زمین را شخم زده و تابلو زده بودند " کارخانه تیرچه بلوک ..." تا با این فریب کاری بتوانند زمین را بفروشند.

با پیگیری های تولیت تاکنون در دو پرونده رای به نفع موقوفه صادر شده است و باید حق و حقوق موقوفه از سوی متصرفین پرداخت شود، اما در حال حاضر سه پرونده دعوی جهت بازپس گیری زمین های موقوفه میرشکارلو در حال رسیدگی است که امیدوارم هرچه سریعتر رای به نفع موقوفه صادر شود.

جایگاه موقوفه میرشکارلو را در ارومیه چگونه می بینید؟

از دیگر موقوفات و درآمد انها اطلاع زیادی ندارم اما چندین موقوفه شاخص وجود دارد که موقوفه خطیب و فتح الله خان سرتیپ از جمله آنهاست که درآمد خوبی دارند.

برای افزایش درامد موقوفه میرشکارلو هم نیاز است که قطعه زمین های بایری که وجود دارد تبدیل به احسن شده و ایجاد رقبه شود.

آیا اقدامی برای تبدیل به احسن کردن موقوفه انجام داده اید؟

در زمین های بایر موقوفه با منابع طبیعی اختلاف وجود دارد که پیگیری می شود با حل موضوع این زمین ها تبدیل به احسن شده و تکثیر رقبه شود.

در آینده با تکثیر رقبه، افزایش درآمد موقوفه را به چه امور خیری اختصاص خواهید داد؟

برخی از مشکلات جامعه بیشتر لمس می شود و لازم است که تلاش شود که پیشگیری شده و مشکلات زیادی پیش نیاید.

امیدوارم در آینده درآمد موقوفه به اندازه ای افزایش یابد که بتوان از عواید آن مسجد، مدرسه، بیمارستان احداث کرد، البته در حال حاضر موقوفاتی با درآمد زیاد در استان وجود دارد که اگر سالانه از درآمد موقوفه، یک رقبه ایجاد می کردند، درحال حاضر چندین رقبه وجود داشت که می توانستند از عواید آن مدرسه، مسجد و بیمارستان احداث کنند.

نیات واقفین موقوفه میرشکارلو چه بوده و در حال حاضر درآمد موقوفه برای چه مواردی هزینه می شود؟

بر اساس نیت واقفین در آمد موقوفه باید بعد ازهزینه هاى موقوفه در مخارج دهه عاشورا از قبیل شربت، چای، نذر روضه خوانی و اطعام و خیرات ، صوم و صلوة و نقل جنازه به نجف اشرف و نیابت مکه معظمه در حق مرحوم حاج محمد صادق خان امیر تومان، برای کمک فقراء، صله ارحام،‌ کمک به مستمندان بلد و سایر مصارف خیریه آنچه متولیان موقوفه صلاح دانند صرف و خرج شود.

با توجه به اینکه واقف در بخشی از نیت، متولی را مختار به انجام کارهای خیر کرده است، شما در زمان تولیت چه اقداماتی را انجام داده اید؟

این تولیت همه ساله در زمینه هزینه سوخت مورد نیاز مسجد موقوفه و ترمیم واحیاء آن، همچنین تهیه اقلام مورد نیاز برای روضه خوانی وعزاداری هیات عزاداران حسینى مسجد موقوفه در ایام دهه محرم وتدارک خیرات اطعام در روز عاشورا و سومین روز شهادت سالار شهیدان حضرت امام حسین (ع) نیات واقفین را اجرا و عمل به وقف می کند. در مرحله بعد با شناسائی افراد و دانش آموزان نیازمند با همکاری دلسوزانه و صادقانه مدیران مدارس و شورا ها و هیات امناء مسا جد و همچنین مشارکت در برگزاری حفظ و قرائت و مسابقات قرآن کریم عمل به وقف می شود.

تعامل تولیت موقوفه میرشکارلو با اداره اوقاف و امور خیریه در اجرای نیت واقفین چگونه است؟

براساس اسناد و مدارک مالی در زمان متولی قبلی، روند به گونه ای بود که مراسم برگزار می شد و سپس پرداخت مبالغی از محل موقوفه را درخواست می کردند. اما در پنج سال گذشته که بنده تولیت موقوفه را عهده دار شدم، تأکید داشتم درصورتی تولیت موقوفه میرشکارلو در برنامه های قرآنی مشارکت خواهد کرد که نام موقوفه قید شود که البته این امر نتایجی مثبتی دارد اولا باعث ترویج سنت حسنه وقف می شود ثانیا مردم آگاه می شوند که چند صدسال پیش فردی ملکی را وقف کرده و هنوز هم از درآمد آن جامعه منتفع هستند.

همچنین درج و ذکر نام موقوفه در برنامه های مشارکتی باعث می شود واقفینی که دستشان از دنیا کوتاه شده است و در واقع نیازمند اصلی هستند فاتحه ای نثار روح شان شود.

در پایان اگر مطلبی هست بفرمایید.

معتقدم هر اندازه وقف شناسانده شوند به همان میزان، مردم به رعایت حق و حقوق موقوفات راغب می شوند.

واقعا بسیاری از مردم و حتی مستأجرین موقوفات نمی دانند وقف چیست؟ چرا وقف شده است؟ و درآمد آن در چه مواردی هزینه می شود؟ عدم آگاهی باعث شده است که مستأجرین در ابتدا با شک و شبهه پیش بیایند؛ دستگاههای دولتی نیز به جای حمایت از موقوفات به گونه ای رفتار می کنند که مردم و مستأجرین فکر می کنند پا درهوا هستند و هر آن امکان دارد موقعیتشان به خطر بیفتد. این درحالی است که وقتی با مستأجرین صحبت کرده و درخصوص اهمیت وقف و موارد هزینه کرد آن صحبت می کنیم آنها حتی حاضر به پرداخت حقوق موقوفات از قبل اجارات پدرانشان نیز هستند، این امر نشان می دهد که بیشتر مردم نسبت به موضوع وقف و حقوق قانونی و شرعی آن آگاهی لازم را ندارند.